Gamifikacja w edukacji dorosłych — jak zwiększyć zaangażowanie?

Punkty, odznaki, wyzwania — to nie tylko elementy dziecięcych zabaw. Badania pokazują, że elementy gamifikacji sprawiają, że dorosła edukacja staje się bardziej angażująca, a uczestnicy kursów bardziej zmotywowani. Bo w dorosłym życiu, gdzie nierzadko czas trzeba dzielić między pracę, rodzinę i obowiązki (i czasem wieje nudą), taki element rozrywki sprawia, że zdobywanie wiedzy staje się przyjemne i wciągające.

Co to jest gamifikacja?

Gamifikacja — lub inaczej grywalizacja — to wg słownika języka polskiego wykorzystanie mechanizmów znanych z gier w innych obszarach działań ludzkich. Czyli m.in. w edukacji. A jakie to mechanizmy? Chociażby przydzielanie punktów, „wchodzenie” na kolejne poziomy, zdobywanie odznak czy podejmowanie wyzwań.

Inną dziedziną życia, gdzie często można spotkać elementy gamifikacji są… zakupy. W wielu programach lojalnościowych oferowanych przez sklepy czy marki można dostawać punkty i odznaki za określone aktywności oraz zdobyć kolejne poziomy członkostwa. To sprawia, że codzienna, rutynowa czynność, jaką jest kupowanie, zamienia się w coś ekscytującego, bo przypominającego grę. Klienci wykonują wyzwania i śledzą swoje postępy, by odblokować kolejne korzyści. Korzystanie z aplikacji sklepowych czy programów cashback jest dzięki temu bardziej angażujące i po prostu daje fun. I nie jest prawdą, że elementy grywalizacji stosowane są tylko w pracy z dziećmi.

Gamifikacja w nauczaniu. Czy to coś więcej niż granie w gry edukacyjne?

Gamifikacja w edukacji to coś więcej niż tylko włączanie gotowych gier do zajęć, np. takich jak Scrabble w naukę języka obcego. Gra edukacyjna jest samodzielnym produktem rozrywkowym z konkretną fabułą i zasadami. Tymczasem grywalizacja polega na wpleceniu elementów znanych z gier w sam proces nauczania. Uczestnicy przyswajają wiedzę i zdobywają umiejętności praktyczne, wykonując konkretne zadania, zdobywając punkty, odznaki czy realizując kolejne etapy kursu — tak jak w grze, ale z jasno określonymi celami edukacyjnymi.

Elementami gamifikacji mogą być angażujące, realistyczne symulacje, quizy z natychmiastową informacją zwrotną czy zadania składające się na większe „misje”, które łączą teorię z praktyką. Taka nauka przez grę pozwala przekształcić tradycyjne zadania w motywujące wyzwania. To tak jakby na końcu Super Mario nie czekała księżniczka, ale zaliczony egzamin i realne umiejętności.

Przykłady gamifikacji w edukacji dorosłych

„No dobra” powiecie, „ale nauka przez zabawę to żadna nowość. W przedszkolu to robiłem”. Właśnie — i czyż nie byłoby wspaniale znowu pobawić się tak dobrze, jak w dzieciństwie? Tylko innymi zabawkami. Przyjrzyjmy się, co mamy do wyboru:

• punkty za aktywność — odpowiadasz na pytania, wymyślasz rozwiązania zadań, wykonujesz ćwiczenia w trakcie zajęć, a w zamian otrzymujesz punkty. Zbierasz je, dodajesz, bo wiesz, że za konkretną ilość punktów zostaniesz w jakiś sposób nagrodzony. Jaki, to zależy od prowadzącego zajęcia;

• tablice wyników (leaderboardy) — przedstawianie wyników punktowych albo postępów całej grupy lub zespołu w czasie rzeczywistym może dodać element zdrowej rywalizacji;

• odznaki i osiągnięcia — jeśli korzystasz ze sportowej aplikacji Strava, pewnie wiesz, czym kim jest „Local Legend”. A gdyby tak zostać „Mistrzem Prezentacji” czy „Ekspertką Dyskusji”? To taki miły komplement, który łaskocze część mózgu odpowiedzialną za motywację do dalszej pracy;

• materiał podzielony na poziomy i etapy — mini‑moduły, które „odblokowujesz”, gdy wykonasz zadanie, budują poczucie rozwijania się i celowości. Poza tym nie przytłaczają. Łatwiej przeczytać encyklopedię, gdy założysz sobie, że co tydzień opanowujesz jedną literę, niż gdy od razu myślisz o całości pracy;

• wyzwania grupowe — zadania zespołowe (np. case study, quizy dla drużyn) angażują nawet najbardziej opornych (i nieśmiałych) uczestników i wzmacniają współpracę.

FAQ — najczęściej zadawane pytania

Czy gamifikacja zastępuje tradycyjne metody nauczania np. wykład albo ćwiczenia praktyczne?

Nie, gamifikacja wspiera tradycyjne i świetnie sprawdza się jako dodatek podczas zajęć. Wprowadzenie np. systemu punktów za zadawanie pytań podczas wykładu albo mini-zadań aktywizujących w trakcie ćwiczeń praktycznych sprawia, że zajęcia są bardziej dynamiczne i atrakcyjne.

Czy na każdym kierunku i kursie można wprowadzić elementy grywalizacji?

Jasne, nawet na kierunku Technik BHP można np. wykorzystać gry symulacyjne, podczas których uczestnicy dostają punkty za identyfikację zagrożeń w symulowanym zakładzie, a na koniec zdobywają odznakę „Mistrz Oceny Ryzyka”. To tylko niezobowiązujący przykład, ale pokazujący, że gamifikację da się wpleść w każde zajęcia.

Czy gamifikacja wymaga specjalnych narzędzi lub aplikacji?

Nie, gamifikacja nie wymaga kupowania gadżetów ani instalowania aplikacji. Można ją wprowadzać przy pomocy prostych rozwiązań, np. punktów zapisywanych na tablicy albo karteczek z odznakami.